Na heel veel speuren, informeren en archieven doorzoeken zijn we er achtergekomen, dat IJsclub Ursem is opgericht in 1894 door Johan Hille. De eerste ledenvergadering werd gehouden op 30 oktober 1895. Dat was de eerste vergadering waarbij werd genotuleerd. Van eerdere bestuursvergaderingen werden, waarschijnlijk in het enthousiasme van de mannen van het eerste uur, geen notulen gemaakt. Het allereerste bestuur werd gevormd door: J. Kos, voorzitter; H. Ammerdorffer, vice-voorzitter; Johan Hille, secretaris; J. Wonder, penningmeester. Verdere leden van het bestuur waren C. Blom, D. Bakker, J. Houtkooper, S. de Heer, J. Hille, P. Koppes en J. Plevier.
De ijsclub had in de beginjaren een sociale functie in het dorp, naast het promoten van het schaatsen als sport of als vrijetijdsbesteding.
Al jaren voordat de ijsclub werd opgericht, werden er wedstrijden georganiseerd, en ook zgn. ‘spekrijderijen’. Hierbij streden schaatsers in dienst van behoeftigen uit het dorp om de prijzen, bestaande uit spek en erwten. Deze prijzen werden gekocht van geld, dat bijeengebracht werd door de beter gesitueerden uit het dorp.
Een ander sociaal aspect was de werkverschaffing op het ijs. Vanaf de oprichting werden er baanvegers ingezet. Deze baanvegers waren werklozen of hoofden van gezinnen waar grote armoe heerste, zij werden aangesteld in overleg met het gemeentebestuur of de armenzorg. De baanvegers kregen een baanvak toegewezen en waren daar verantwoordelijk voor de veiligheid. Zij waren verplicht acht uur per dag op dat baanvak aanwezig te zijn. Dat werd gecontroleerd door bestuursleden van de ijsclub.
Vanaf 1901/1902 was ijsclub Ursem lid van de Bond, die toen nog de IJsbond Hollands Noorderkwartier heette, en die toen nog uitsluitend ten noorden van het Noordzeekanaal opereerde. In dat jaar hadden we 117 leden. Deze betaalden een contributie van 75 cent per jaar. Tot 1936 waren aangesloten ijsclubs verplicht vijf procent van hun totale contributie-inkomsten af te dragen aan de Bond. Uit de cijfers blijkt dat IJsclub Ursem al die jaren rond de 100 leden had.
Vanaf 1936 ging de bond over op een vaste afdracht per club per jaar. Daarom zijn er geen ledentallen bekend vanaf 1936 tot 1965. Vanaf 1966 steeg het ledenaantal gestaag, met een top van 472 leden in 1988.
In 1909 werd de eerste Elfstedentocht verreden, en er werd besloten ook in Noord Holland een grote dorpentocht te houden. Zo werd de allereerste officiële toertocht in Noord Holland geboren, de Vijftien-Dorpentocht. Een tocht van 55 kilometer langs de dorpen Oudorp, St. Pancras, Broek op Langedijk, Noord- en Zuid Scharwoude, Oudkarspel, Oude Niedorp, Opmeer-Spanbroek, Obdam, Hensbroek, Rustenburg, Ursem, Avenhorn, Schermerhorn en Stompetoren. Het duurde tot de winter van 1917 voor de plannen gerealiseerd konden worden.
De start vond plaats bij de Friesche Brug in Alkmaar, er deden 148 rijders mee, waarvan acht rijders uit Ursem en een uit Rustenburg. De finish was aan de Omval. Er vielen vier rijders uit.
Alle tochten die hierna georganiseerd werden, zorgden voor een massa-toerisme naar de dorpen. Vooral in Ursem was het tijdens een tocht altijd druk, omdat ons dorp op een kruispunt van verschillende tochten lag. De laatste tocht die door de Bond werd georganiseerd werd in 1962 verreden. De bond kon niet langer weerstand bieden aan de wens van de clubs eigen tochten te organiseren, om zodoende de clubkas te spekken. De eerste tocht van IJsclub Ursem was de Schermeertocht, die in 1963 voor het eerst werd verreden.
In 1975-1976 werd de Mijzenpoldertocht opgericht. Dit op aandringen van de toenmalige kroegbaas van café Halfweg, Theo Groot. De start en finish waren in het café, en sindsdien is Halfweg ons ‘clubhuis’. Door de jaren heen, zijn de deelnemersaantallen gegroeid van tientallen, naar honderdtallen, en inmiddels komen er bij een Mijzenpoldertocht duizenden schaatsliefhebbers naar Ursem. Vanuit alle uithoeken van Nederland en zelfs daarbuiten, komen ze naar ons dorp, wat uiteraard zorgt voor veel gezelligheid, maar ook voor grote parkeerproblemen…
Dit verhaal is een uittreksel uit de uitgave van de Historische Kring Ursem, ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van IJsclub Ursem in 1994.